Aspartam – słodzik czy trutka?
Czy wiesz, że aspartam jest 200 razy słodszy od cukru? Miał zastąpić cukier, aby osoby z cukrzycą lub chcące się odchudzić mogły bezpiecznie spożywać napoje czy inne produkty. Tymczasem jego skutki uboczne to m.in.: przybieranie na wadze (efekt przeciwny do zamierzonego), bóle głowy, migreny, zawroty głowy, napady epilepsji, nudności, drętwienia, skurcze mięśni, wysypki, a nawet depresja.
Nazywam się Gracja Szarwiło, jestem dietetykiem i psychodietetykiem, i dziś proponuję bliżej przyjrzeć się jednemu z najpowszechniej stosowanych słodzików, który znajdziesz z powodzeniem nie tylko w ponad 1000 produktach spożywczych, ale i w setkach leków.
Jak odkryto aspartam?
Odkrycia tego związku dokonał James M. Schlatter, pracujący w firmie farmaceutycznej. Stało się to dość przypadkowo, podczas badań nad lekiem na wrzody. Schlatter postanowił zbadać organoleptycznie jeden z potencjalnych leków i odkrył, że jest on bardzo słodki.
Substancję tę oceniało wiele instytucji w Polsce i poza jej granicami. Mimo wielu kontrowersyjnych badań, aspartam ciągle jest dopuszczony do obrotu.
Co powinniśmy o nim wiedzieć?
Aspartam to organiczny związek chemiczny, ester metylowy dipeptydu Asp-Phe. W klasyfikacji spożywczych dodatków oznaczony jest symbolem E951.
Jak powstaje aspartam?
Aspartam jest produkowany z odchodów genetycznie modyfikowanych bakterii E. coli. Sama informacja, że bakterie są genetycznie modyfikowane, budzi złe skojarzenia, a co dopiero nazwa „odchody”. Ale poważnie – czy to nie budzi w was niepokoju? Bo we mnie ogromny.
Aspartam składa się z dwóch naturalnie występujących aminokwasów (fenyloalaniny i kwasu asparaginowego) połączonych metanolem. W organizmie człowieka aspartam rozkłada się do fenyloalaniny, kwasu asparaginowego i metanolu.
Fenyloalanina i kwas asparaginowy to aminokwasy, które występują w większości produktów spożywczych zawierających białko – m.in. w mięsie, produktach mlecznych i warzywach.
Kwas asparaginowy – niebezpieczeństwo dla mózgu?
Kwas asparaginowy to neuroprzekaźnik, który może stymulować neurony, działając jak ekscytotoksyna. W normalnych ilościach jest bezpieczny, ale w nadmiarze może prowadzić do nadmiernej stymulacji neuronów, co potencjalnie skutkuje ich uszkodzeniem lub śmiercią.
W najgorszym wypadku może dojść do zaburzeń neurologicznych, padaczki czy nawet choroby Alzheimera. Może też pośrednio przyczyniać się do powstania takich chorób jak stwardnienie rozsiane i demencja. Nadmiar aspartamu (podobnie jak glutaminianu) w mózgu zabija niektóre neurony, powodując, że do komórek wpłynie za duża ilość wapnia. To prowadzi do nadprodukcji wolnych rodników, które z kolei zabijają komórki.
Szczególnie niebezpieczne jest to dla dzieci, których bariera krew-mózg (BBB), która normalnie chroni mózg przed nadmiarem glutaminianu, asparginianu i toksyn, nie jest jeszcze w pełni rozwinięta i nie chroni wszystkich obszarów mózgu.
Aspartam i historia Johna Cooka
Swego czasu w gazecie Wednesday Journal opublikowano artykuł pt. „Aspartamowa zmora nocna”, w którym opisano historię Johna Cooka. John zaczął wypijać 6 do 8 napojów dietetycznych każdego dnia. Najpierw pojawiła się utrata pamięci i częste bóle głowy, potem doszły huśtawki nastrojów i gwałtowne napady wściekłości.
John nie cierpiał na fenyloketonurię, a mimo to w jego krwi stwierdzono bardzo wysokie stężenie fenyloalaniny. Zdiagnozowano też nieprawidłową pracę mózgu oraz uszkodzenie pnia mózgu. Gdy zaprzestał picia napojów z aspartamem, symptomy uległy znacznej poprawie.
To chyba daje do myślenia…
Pójdźmy dalej…
Kolejnym produktem metabolizmu aspartamu jest wspomniana już fenyloalanina – aminokwas, który normalnie znajduje się w mózgu. Jednak istnieje grupa ludzi z wadą genetyczną, którzy nie mogą metabolizować fenyloalaniny. Prowadzi to do zwiększenia się jej poziomu w mózgu, czasem nawet ze skutkiem śmiertelnym. Mówimy tu oczywiście o fenyloketonurii, przy której należy całkowicie unikać spożycia aspartamu.
Jak już wspomniałam na przykładzie Johna, nawet u osób, które nie mają problemu z metabolizowaniem fenyloalaniny, jej poziom we krwi drastycznie rośnie przy spożywaniu produktów zawierających aspartam. Warto zwrócić uwagę, że fenyloalanina występuje naturalnie w żywności, np. w mięsie, gdzie stanowi ok. 4%, a nie 40%, jak w przypadku aspartamu. Zważywszy na fakt, że organizm ludzki bardzo wolno metabolizuje i wydala ten aminokwas, jego kumulacja może być bardzo groźna.
Metanol – groźny produkt rozpadu aspartamu
W latach 80., gdy aspartam zdobywał popularność jako słodzik, pewien naukowiec z zespołu badającego jego bezpieczeństwo odkrył, że aspartam może rozkładać się w organizmie na metanol. Żartował, że odkryli nowy sposób na „trzeźwe” spożycie alkoholu. Jednak po głębszych badaniach, ten sam naukowiec zauważył, że metanol może przekształcać się w formaldehyd – związek znany ze swojej toksyczności. „To już przestało być zabawne” – miał powiedzieć.
Formaldehyd, znany również jako aldehyd mrówkowy, to substancja, która służy m.in. do przechowywania preparatów biologicznych dzięki swoim właściwościom koagulacyjnym białek. Jest również odpowiedzialny za utratę wzroku po spożyciu metanolu. Podczas spożywania aspartamu formaldehyd odkłada się w tkankach, co przy regularnym spożywaniu może prowadzić do jego kumulacji w organizmie.
Metanol z aspartamu a naturalne źródła
Pojawiały się głosy, że spożywając owoce czy napoje alkoholowe, również dostarczamy metanol do organizmu, i nie wiąże się to z takim ryzykiem. Prawda jest taka, że metanolowi z aspartamu nie towarzyszy etanol, który działa ochronnie i chroni przed zatruciem.
Jak niektórzy zapewne wiedzą, maksymalna dawka dzienna metanolu dla człowieka wynosi 7,8 mg, podczas gdy litr napoju słodzonego aspartamem może zawierać aż 60 mg metanolu.
DKP – jeszcze groźniejszy produkt uboczny
Ubocznym produktem rozpadu aspartamu jest związek zwany DKP (dwuketopiperazyna). Przypuszcza się, że ma on pięciokrotnie wyższą toksyczność niż sam aspartam i odpowiada za powstawanie guzów mózgu.
Skutki zdrowotne aspartamu
Powszechnie prowadzone badania i liczne artykuły donoszą, że spożywanie aspartamu może prowadzić nie tylko do wspomnianego nowotworu mózgu, ale także do takich schorzeń jak:
- epilepsja
- syndrom chronicznego zmęczenia
- choroba Alzheimera
- choroba Parkinsona
- zaniki pamięci
- cukrzyca
- chłoniak
- zaćma
- wahania nastrojów
- wady wrodzone u dzieci
Wiedząc to wszystko, nie dziwię się, skąd bierze się tyle małych dzieci chorujących na raka czy inne dziwne schorzenia.
Kto kontroluje nasz świat?
Przez lata wielu naukowców biło na alarm i nadal bije w celu wycofania aspartamu z obrotu, jednak póki świadomość ludzi się nie zmieni i nie zaczną oni zwracać uwagi na etykiety, nic się nie zmieni. Póki koncerny takie jak Coca-Cola i inne czerpią zyski ze sprzedaży pseudo-dietetycznych napojów, nic się nie zmieni.
Póki co światem rządzi pieniądz, a nie zdrowy rozsądek i troska o zdrowie człowieka.
A Ty jak sądzisz?
Pijesz napoje „zero cukru”? Sprawdzasz etykiety i unikasz produktów zawierających aspartam? A może borykasz się z ciągłymi bólami głowy, mgłą mózgową i nie wiesz, co Ci dolega? Może warto zastanowić się nad zdrowszym wyborem?
Gdzie możemy natknąć się na aspartam?
Warto wiedzieć, w jakich produktach najczęściej występuje aspartam. Nie są to wyłącznie dietetyczne napoje, ale również wiele innych produktów, takich jak:
- napoje izotoniczne,
- smakowe wody mineralne,
- niektóre piwa,
- większość gum do żucia,
- niektóre dropsy i drażetki,
- rozpuszczalne kakao,
- słodziki,
- napoje typu mrożona herbata,
- polewy do ciast,
- niektóre jogurty,
- galaretki,
- napoje owocowe i mleczne,
- rozpuszczalna kawa i herbata,
- środki przeczyszczające,
- mrożone desery,
- napoje miętowe,
- odświeżacze do oddechu.
Dużo tego! Ale wiecie, co mnie najbardziej przeraża? Że aspartam można znaleźć także w lekach – np. w musujących tabletkach, takich jak wapń, czy syropach dla dzieci. To, co ma nas leczyć, jeszcze nam dokłada!
Literatura:
- B. Sękalska, „ŻYWNOŚĆ. Nauka. Technologia. Jakość”, 2007, 3 (52), 127 – 138
Link do źródła - Shurooq Asaad Abdulameer Shaher, Dan Florin Mihailescu, Bogdan Amuzescu, „Bezpieczeństwo aspartamu jako słodzika spożywczego i związane z nim zagrożenia dla zdrowia”, Składniki odżywcze, sierpień 2023; 15(16): 3627.
Opublikowano online 2023 sierpień 18. doi: 10.3390/nu15163627
PMCID: PMC10459792 - Kamila Czarnecka, 1, 2, * Aleksandra Pilarz, Aleksandra Rogut, Patryk Maj, Joanna Szymańska, Łukasz Olejnik, Paweł Szymański** 1, 2, *
„Aspartam — prawda czy fałsz? Narracyjny przegląd analizy bezpieczeństwa ogólnego stosowania w produktach”
Redaktorzy naukowi: Kimber L. Stanhope i Rosa Casas - Yang-Ching Chen, Yen-Chia Yeh, Yu-Fang Lin, Heng-Kien Au, Shih-Min Hsia, Yue-Hwa Chen, Rong-Hong Hsieh,
„Spożycie aspartamu, zaburzenia czynności jajników wywołane zaburzeniami mitochondrialnymi i ryzyko niepłodności”, Int J Mol Sci., listopad 2022; 23(21): 12740.
Opublikowano online 2022 październik 22. doi: 10.3390/ijms232112740
PMCID: PMC9656449